De EMO-Kerk
KERK EN EMOTIE
We leven in een tijd, waarin mensen graag iets willen beleven. Een dag niets beleefd is een dag niet geleefd. Je kunt het zien op de TV. Veel programma‟s gaan over “beleving” en een programma of serie is geslaagd, wanneer veel mensen kijken en erdoor geraakt worden. Emotie-tv heet dat. Ook zijn veel vakantieaanbiedingen gericht op emotie en beleving. Het moet spannend en uitdagend zijn. Je moet iets meemaken wat je nog nooit eerder beleefd hebt. Vakantie moet je een kick geven, anders is het niet de moeite waard.
Dat verlangen naar emotie en beleving komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Misschien komt het wel, omdat het dagelijkse leven en levenspatroon van veel mensen erg saai en voorspelbaar geworden is. Alles staat vast en alles is goed geregeld en verzekerd, waardoor veel spanning en onzekerheid uit het leven is verwijderd. De behoefte aan sensatie en emotie zoekt men dan in bijzondere belevingen, die men o.a. in vakanties probeert op te doen.
Ook op het terrein van de religie bespeur ik die hang naar en behoefte aan emotie en beleving. De kerkdienst moet eigenlijk – zo vindt men dan - iets van een „happening‟ zijn, waardoor je geraakt wordt of uit je dak gaat. Dat het geloof in een bepaald opzicht zeker ook iets van “beleving” in zich heeft, staat voor mij als een paal boven water. Geloven is per definitie iets wat je als persoon helemaal aangaat. Je kunt eigenlijk niet zeggen te geloven en tegelijkertijd beweren, dat het je niets doet. Geloof en beleving horen bij elkaar als zijde en keerzijde.
Maar het veld, waarop de emotie kan opbloeien is natuurlijk erg wijds. Er zijn vele soorten emotie en beleving en de behoefte en uitingen ervan zullen van persoon tot persoon verschillen. Sommige mensen willen graag geraakt worden door een gedegen preek, anderen laten zich liever meeslepen door een lied, terwijl weer anderen graag in beweging komen en handen klappend hun enthousiasme willen uiten.
Hoewel het zo is, dat het geloof je emoties niet onberoerd zal laten – en soms meer en soms weer minder – vanuit de Bijbel is duidelijk, dat het geloof niet gefundeerd is in de emotie en er niet van afhankelijk is. Ik vergelijk de heftige gemoedsbewegingen, die men soms in de kerk ook kan waarnemen (of waar men naar kan verlangen) wel eens met de eerste verliefdheid, die erg hevig kan zijn en emotioneel ook sterk voelbaar. Maar de liefde, waarover Paulus in 1 Korinthe 13 schrijft, heeft die sterke emotionele kanten vaak niet, maar is eerder bezonnen en iets van de lange adem. In dat licht bezien zouden we het verlangen naar emotie in de kerk wat moeten relativeren.
In de 18e eeuw was er in de kerk in Nederland ook veel behoefte aan beleving en emotie. Rond 1750 stond de gemeente van Nijkerk op haar kop, omdat de mensen door de preken en het pastoraat van Ds. Gerardus Kuypers* zo geraakt werden, dat ze zelfs in de dienst begonnen te huilen en helemaal overstuur raakten. Op de bijgaande afbeelding ziet u daar een impressie van. Het was een voorbijgaand verschijnsel, maar wat blijft is de kracht van het Woord, dat mensen in beweging brengt, hoe dan ook!
* In 1996 verscheen van mijn hand een boek over deze bijzondere predikant, getiteld Geloof in beweging. Gerardus Kuypers, pastor en patriot tussen vroomheid en Verlichting.
Ds. Cees Huisman
