Preek (min of meer) gehouden op de Eerste Paasdag 21 april 2019 in de Grote of Mariakerk n.a.v. Kolossenzen 3: 1-4 en Johannes 20: 1-18

De hieronder staande preek is de onverkorte versie, die niet in haar geheel is uitgesproken, maar bij nader inzien is ingekort en in feite beperkt werd tot de erin vertelde drie (paas)verhalen met enkele korte notities daarbij.

Iedereen kan opstaan!

Pasen is het feest van de klinkende stem en de juichende toon. En iedereen op z’n Paasbest, want Pasen is het beste wat ons kan overkomen. ‘Een nieuw kleedje’, zoals onze zuiderburen zouden zeggen, even langs de kapper…en voilà, het feest kan beginnen.

Daar is helemaal niks mis mee: laten we vooral vrolijk en blij zijn en de paaseitjes en de hazen en paasbroden doen wat mij betreft allemaal mee en organiseer zoveel paasspektakels en -events als je maar wilt. Laat duizend bloemen bloeien! Het zal en mag niemand ontgaan, dat het Pasen is. Tom Wright zou zeggen: op de Goede Vrijdag is de revolutie begonnen en met Pasen is die pas echt goed van de grond gekomen. Gelovigen aller landen, verenigt u, zou ik er haast aan willen toevoegen.

“Iedereen kan opstaan” stond er op mijn tv-gids te lezen. Dat lijkt op het eerste gezicht de opstanding van Christus wat te kleineren en te relativeren. Zal wel niet zo bedoeld zijn. De boodschap is helder: Pasen heeft consequenties. Je zult ook zelf moeten opstaan uit je egocentrische droomwereld, uit je kleinburgerlijke zelfingenomenheid en kortzichtigheid, uit je rol van consument en genieter. Opstaan! Het is al klaarlichte dag!

Pasen is een vrolijk-makend feest, waar de spot wordt gedreven met alle zekerheden en vaststaande feiten. Het is werkelijk de wereld op zijn kop. Er zijn, zo wordt vaak gezegd, twee dingen onwrikbaar vast in ons leven en dat zijn: belastingen betalen en de dood. Pasen wil ons wijs maken, ja ons wijs maken, dat dat niet zo is. Met Pasen vieren wij de onoverwinnelijkheid van het leven. Christus heeft de dood overwonnen, die is Hij te boven gekomen.

Op FB zag ik een leuke cartoon van het open graf met de weggerolde steen en platgewalst onder die steen lag daar ‘magere Hein’ met de zeis machteloos naast zich.

Is het allemaal niet wat te overmoedig en voorbarig? Is de dood echt verslagen – is dat wel zo zeker – en hoe zit het met die belastingen? Alles is nog zoals het was, toch?

Misschien moeten we dan toch nog even terugkeren naar de beide lezingen van vanmorgen. En dan niet bij voorbaat al hard roepen: kijk, zo staat het nu eenmaal in de Bijbel en zo moet je het precies geloven, ander mis je de boot. Nee, zo werkt het niet. We moeten de Bijbel zeker serieus nemen en wij kennen haar gezag toe, wij laten ons door haar gezeggen en wijs maken, maar niet autoritair en on-weerspreekbaar. We geloven niet in de opstanding omdat het in de Bijbel staat, maar het is eerder zo, dat de eerste en oorspronkelijke ervaringen met de Opgestane Heer zijn opgetekend en tot Schrift zijn geworden en dat deze ons nog steeds inspireert.

Anders komen we in een soort dogmatisch autoriteitsgeloof terecht, dat vergelijkbaar is met het onwrikbare geloof van mensen in de dokter en de dominee, van vroeger dan….

Zo was er eens een man doodernstig ziek en de dokter en zijn vrouw stonden bij zijn bed. Op een gegeven moment zegt de dokter: ik geloof, dat uw man nu echt gestorven is. De man hoort dat en slaat z’n ogen op en zegt: Nee hoor, ik ben er nog! “Houd toch je mond”, zegt zijn vrouw dan verontwaardigd, “je hoort toch wel wat de dokter zegt. Die zal het toch wel weten?”

Ik wil maar zeggen: met autoriteitsgeloof komen we niet veel verder. Maar toch leggen wij ons oor op de Schrift omdat we daarin horen de woorden en gedachten van de eerste getuigen, van mensen, die ervaringen hebben opgedaan met de opgestane Heer en die daaruit gingen leven. Ja, het is een prachtig en innemend verhaal en vooral Johannes kan het mooi vertellen. Het lijkt eigenlijk ook wel een beetje op dat oude Griekse mythologische verhaal van Orpheus en beeldschone Euridice. De zanger Orpheus was verliefd geworden op de nimf Euridice en zij zouden gaan trouwen en dan wordt de a.s. bruid ineens overvallen door een lelijkerd, die haar ook wil hebben en een slang op haar afstuurt en zij sterft ter plekke. Orpheus in diepe rouw. O, kon ik haar maar terugkrijgen. Zou het niet mogelijk zijn? Kan dat? Hij vraagt het aan de goden en die geven hem toestemming om naar de onderwereld af te dalen en haar terug te halen naar deze wereld. Maar, zo zeiden ze, niet achterom kijken! En Orpheus daalt al fluitend en zingend af en achter hem aan komt Euridice met hem mee terug naar de bovenwereld. Maar zijn verlangen om haar te mogen zien wordt zo groot, dat hij achterom kijkt en met dat hij dat doet ziet hij haar gestalte weer wegglijden in de nevels van de onderwereld. Bedroefd en met wroeging slijt hij zijn dagen.

De ontmoeting in de tuin van de opstanding tussen de Opgestane en Maria heeft enkele overeenkomsten hiermee. Alleen zijn de rollen precies omgedraaid. Er is wel een reis naar de onderwereld, maar deze gaat Jezus zelf alleen, heen en terug. Maria is bedroefd om zijn heengaan en zoekt hem in het graf en dan is het de Opgestane die haar vindt. Door haar aan te spreken en haar naam te zeggen. Maria! En dan keert zij zich om – in de mythe is dat dan een fataal en dodelijk moment, maar hier in het evangelie is het een en al blijdschap, herkenning en verwondering. U bent het, mijn dood-gewaande Heer, die leeft.

Pas door naar Hem om te zien versmelten hun blikken en harten en staan zij daar in die tuin als een verliefd paar. Maar al is de ontmoeting nog zo innig en vertrouwd, er is ook sprake van enige afstand. Raak mij niet aan, zegt Jezus. D.i. reserveer Mij niet voor jou alleen. Ga Mij niet claimen en inpalmen, want Ik ben er voor iedereen. Voor iedereen, die zijn leven kwijt is en vrede en toekomst zoekt. Hij zal je naam roepen en je zult weten, dat je gevonden bent.

Iedereen kan opstaan. Zeker weten! Je kunt opstaan en het oude leven, dat geen leven is, achter je laten. Je kunt opstaan tegen je eigen vastgeroeste ideeën en onwrikbare standpunten en een nieuwe toekomst beginnen. Hij staat daar in zijn opgetogen heerlijkheid en het witte licht van Pasen omstraalt ons als een nimbus. Zoekt de dingen, die boven zijn, zegt Paulus: alles wat mooi en verheffend is, wat leven geeft en vreugde, wat schoonheid uitstraalt en geluk. Zoekt dat, streeft dat na en je zult zelf leven als een Paasmens, op z’n best, want iedereen kan opstaan!