Israëlzondag 5 oktober 2025

Op deze zondag mocht ik voorgaan in de eredienst in mijn ‘oude’ gemeente Steenwijkerwold. Het was de zogenaamde Israëlzondag en ik wilde daar op de één of andere manier aandacht aan besteden, maar ik vroeg me af hoe ik dat het beste kon doen. Als lezingen had ik gekozen voor Deuteronomium 6 ‘Hoor, Israël, de HERE uw God is enig en je zult Hem liefhebben met heel uw hart etc.’ en Mattheüs 22, waar Jezus het ene ‘dubbelgebod’ van de liefde naar voren brengt. Vóór de bespreking van deze lezingen heb ik eerst onderstaande inleiding laten horen.

Deze zondag is de zondag van Kerk en Israël, ook wel kortweg Israëlzondag genoemd. In 1949 is de hervormde kerk begonnen om één zondag in het jaar – met als datum begin oktober rond de Joodse najaarsfeesten - specifiek erbij stil te staan, dat de kerk is voortgekomen vanuit het Jodendom en dat het christendom zonder zijn joodse wortels in de lucht hangt. Dat is een helder en onbetwistbaar inzicht en de kerk moet zich dat iedere zondag bewust zijn, niet alleen vandaag.

De kerkorde van 1951 sprak over een onopgeefbare verbondenheid met het volk van Israël en ook in de kerkorde van de protestantse kerk is dat onverkort overgenomen. In 1949 en 1951 lag het voor de hand om daarbij ook meteen te denken aan de staat Israël, die in 1948 was ontstaan. We hoeven niet te verbloemen, dat de kerk daar enthousiast over was en dat zij dat zag als een zichtbaar teken van Gods trouw aan zijn volk, dat uit de grote verdrukking was gekomen.

Wij zijn nu bijna 80 jaar verder en die naïeve en optimistische kijk op de staat Israël is intussen ingewisseld voor een meer kritische en volwassen benadering, waarbij aandacht is gekomen voor de schaduwzijden ervan, m.n. voor de Palestijnen, die in 1948 werden verdreven en sindsdien ontheemd en staatloos in Gaza en op de Westbank moeten zien te leven, wat meer een overleven is dan een menswaardig leven.

De problematiek is complex en tegelijkertijd glashelder, wanneer we vaststellen, dat ook Israël zich aan de internationale verdragen en afspraken moet houden, wat in de laatste twee jaar – en ook al eerder - onafgebroken niet gebeurd is.

Zo sta ik hier vanmorgen als iemand, die als theoloog en predikant zich bewust is van het belang om het Joodse geloof en de Joodse traditie serieus te nemen, zeker in het verstaan van het Oude Testament, maar anderzijds ook als iemand, die met lede ogen en met een bloedend hart ziet, hoe de staat Israël met militair vertoon zich te buiten gaat aan vergelding en wraak zonder dat dat ook maar iets oplost.

Israël kon zich altijd herkennen in de kleine David, die het durfde opnemen tegen de reus Goliath, maar Israël is inmiddels zelf verworden tot een zwaar bewapende oorlogsmachine, ja zelf Goliath geworden, waartegen het Palestijnse volk als een kleine David in het geweer komt.

Jezus heeft laten zien, waar Gods hart in ontferming naar uitgaat, namelijk naar hen, die geen helper hebben, de kansloze en uitgetelde mens – laten ook wij in navolging van God weten, waar ons hart ligt en onze sympathie naar uitgaat.

En laten wij ons allen nederig en gehoorzaam stellen onder de geboden van God, die hij door Mozes aan Israël - en door hen ook aan de wereld - gegeven heeft. Alleen langs die weg is er toekomst en leven mogelijk!