Preek gehouden op 5 mei 2024 de 6e zondag van Pasen (Rogate: Vraagt/Bidt) in de geloofsgemeenschap “De Drie Ranken” in Apeldoorn n.a.v. Jesaja 45: 15- 19 en Johannes 15: 9-17.
Liefde weerstaat de chaos
We bewegen ons in de weken van Pasen naar Pinksteren in een opgaande lijn. We worden steeds volwassener en krijgen meer verantwoordelijkheden. Het eindpunt en hoogtepunt daarvan is wanneer wij de Geest krijgen en echt op eigen benen leren staan.
Van Pasen naar Pinksteren is een soort bewustwordingsschool, een cursus volwassen worden, wat we ook kunnen aflezen aan de namen van de zondagen.
De 1e zondag na Pasen heet ‘Quasimodo geniti’ oftewel ‘Als pasgeboren kindertjes’. Nog klein en onnozel, we kunnen eigenlijk nog niks. Dan volgt de zondag van ‘de Goede Herder’, waar wij als lammetjes de wei in worden gestuurd. We worden al wat groter, maar het onderwijs en de leiding van de herder is hard nodig.
Dan krijgen we een zondag, die ‘Jubilate’ heet – er komt een besef van vreugde en blijdschap bovendrijven. Het is een bewustwording van ‘er zijn’ en kraaien van plezier. In de wieg, in de box, in de wandelwagen…er is een jubelen, juichen en soms ook janken…ongearticuleerd, maar verbaasd en blij om het bestaan.
Dan komt zondag ‘Cantate’: dan wordt het juichen een zingen. Er komen woorden en zinnige teksten bij. De blijdschap krijgt woorden en een stem en zo komen wij aan bij vandaag: ‘Rogate’: Vraagt of Bidt. Dat is nog weer een stap verder. Er is nog steeds vreugde en blijdschap, maar blijkbaar ook een gemis, een onzekerheid. Er komen vragen op, zoals in ieder mensenleven gebeurt, zodra de kinderjaren voorbij zijn – wanneer het besef ontstaat, dat je niet meer terug kunt vallen op vader of moeder, je alleen op de wereld staat, zoals we volgende week overdenken. En dat zijn precies de voorbereidende stappen naar het geheim van het Pinksterfeest. Ook al sta je alleen, weet echter dat de Geest jou inspireert, de Geest van Christus Jezus, die in jou is en jou wegen wijst door de tijd. En wat je de Vader vraagt in mijn Naam, zegt Jezus, zal Hij jou geven.
Nee, je kunt niet alles vragen, egoïstische verlanglijstjes verdwijnen meteen in de prullenbak. Misschien moeten we eerst horen wat Jezus bespreekt met zijn leerlingen, voordat hij afsluit met de woorden: vraag maar en het zal je gegeven worden.
Dan moet je eigenlijk altijd bij het begin beginnen en als we dat ook nu doen dan klinkt in ons oor: ‘Ik heb jullie liefgehad’. Ik was de eerste, ik ben begonnen. En dat is de liefde van de Vader, de liefde van God.
Nu klinkt dat misschien abstract en ook wat cliché. Het is een te groot geheim om te passen op een billboard, hoewel je het daar ook wel eens op tegenkomt. De liefde van God is de bron en het begin van alles. Niet wij hebben hem uitgekozen en liefgehad, maar Hij ons. Niet wij hebben Hem bedacht, maar Hij ons. En als we dat ook maar enigszins tot ons laten doordringen dan verandert alles en verbleken allerlei vragen en wat overblijft is een diepe vreugde. En dat is ook precies wat Jezus tegen zijn leerlingen, tegen ons zegt: ‘Dit zeg ik tegen jullie om mijn vreugde te geven en dan zal je vreugde ook volkomen zijn’.
Liefde en vreugde horen bij elkaar, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als mensen elkaar liefhebben hebben ze plezier in elkaars aanwezigheid. Blij elkaar te zien, elkaar blij te maken -liefde is niet egoïstisch, maar is gericht op de ander. Dat is geven uit de overvloed aan liefde, die nooit opraakt.
Ik kwam vroeger als puber van een jaar of 16 vaak als vriend van één van de jongens in een groot gezin. We hadden veel plezier met elkaar en soms hadden we het ook wel eens over boeken, die wij lazen. Eén van de zussen van mijn vriend was maar in één genre geïnteresseerd. Als we zeiden: dat boek moet je ook eens lezen, vroeg ze altijd: gaat het over liefde? Indien niet, dan liet zij het ongelezen.
Natuurlijk is liefde populair en belangrijk: het is als eten. Je kunt niet zonder.
In het Concertgebouw trad deze week Elizabeth Gilbert op, een Amerikaanse schrijfster, die haar boek promoot en daar lezingen over geeft. ‘Eat, Pray, Love’ heet haar boek: Eten, Bidden, Beminnen, dat wereldwijd al 12 miljoen keer verkocht is. Zij huppelt de trap af en zij begroet het publiek uitbundig met een paar danspasjes en zegt dan: Ik wil het vanavond hebben over liefde.
Prachtig toch? Het gaat over zelfacceptatie, over vragen waar je geen antwoord op hebt, de magie van het leven; het leven is de moeite waard, maar als het erop aankomt onbegrijpelijk en ondoorgrondelijk. Laat vooral de vreugde de dragende grondtoon zijn, zo vat ik haar boodschap even kort samen.
Ik denk, dat het niet zo ver afstaat van wat Johannes ons vanochtend schrijft.
Het gaat ook over liefde, vreugde en vragen, over vriendschap en er zijn voor de ander.
Is dat moeilijk? Komt er iets van terecht en waar leidt het toe?
Er zit misschien toch nog wel een lelijk en venijnig addertje onder het gras: je leven geven voor je vrienden, zoals Jezus ook zelf gedaan heeft. Misschien moeten we de ultieme en dramatische consequentie even tussen haken zetten. Alsof altijd het offer van de dood gevraagd wordt. Soms kan dat op je weg komen dat je letterlijk je leven geeft voor een ander. Juist rond 4 en 5 mei denken aan die voorbeelden, indrukwekkend is dat.
Maar je kunt het ook zo zien, dat je andere mogelijkheden, andere mogelijk te leven levens uitsluit en niet tot ontwikkeling laat komen, omdat je hebt gekozen voor die ene. En dat doe je consequent en voortdurend en zo geef je je andere leven op.
Waar leidt dit allemaal toe, wat is de zin ervan? Ik denk vooral, dat het een halt en een blokkade tegen de chaos is. ‘Niet als chaos schiep de eeuwige de aarde, maar om te bewonen heeft hij haar gevormd’, zo hoorden we van Jesaja. Uit en tot liefde is de wereld er, zo kunnen we er in de geest van Jezus aan toevoegen – of dat verhelderen.
Het gebod van Jezus, dat in wezen geen gebod is, maar aansluit op het wezen van ieder mens – om elkaar lief te hebben dient uiteindelijk ook dit doel. De liefde als een verzet tegen de chaos, het liefhebben als het meest sterke werkwoord tegen alles wat de aarde en de mensheid bedreigt en vernielt. Liefde: het enige, kwetsbare verweer tegen de chaos.
Wat zullen wij dan vragen? Om in Hem te blijven, met Hem verbonden te blijven, zoals de ranken met de wijnstok, om te volharden in de liefde, om dichtbij God te blijven en zo het dichtst bij onszelf, om vriend van God te zijn, geen slaaf, Hem in vrijheid en vreugde te dienen en niet plichtmatig of onderdanig – want zo komen wij als mens ook het meest tot ons recht en valt er eigenlijk ook niets meer te vragen, want in de Geest zijn wij één met de Vader en de Zoon en hebben wij alles ontvangen, hoewel wij niets bezitten.
Wat zijn de goede vruchten
die groeien aan de Geest?
De liefde en de vreugde,
de vrede allermeest,
geduld om te verdragen
en goedertierenheid,
geloof om veel te vragen,
te vragen honderduit!
