Preek gehouden op de 10e zondag van de zomer 25 augustus 2019 in de Grote of Mariakerk n.a.v. 1 Johannes 4
Geloven is “God doen”
Als mijn wiskundeleraar op de middelbare school een som of een vraagstuk besprak kon hij zomaar ineens met een dreigende vinger op je afkomen en vragen: “Is dat zo?” Wiskunde was niet mijn sterkste vak en aarzelend zei ik dan: “Ik geloof het wel, mijnheer”. Ja, we waren heel beleefd in die tijd. En dan bulderde hij: “Cees, geloven doe je in de kerk! Hier bij de wiskunde gaat het om weten of niet-weten”.
Geloven in God is inderdaad iets anders dan a2=b2 + c2. Geloven in God, zijn Naam belijden en prijzen doen we in de kerk en in ons leven…wiskunde doen we op school en op het werk. Twee verschillende werelden. Over de wiskunde kun je niet discussiëren, iedere wiskundige hanteert dezelfde uitgangspunten en redeneert en rekent op dezelfde manier. En komt tot dezelfde uitkomsten.
Maar als we over God gaan spreken en nadenken dan gaat het vaak alle kanten op. Als ik zomaar aan een willekeurig iemand vraag: “Gelooft u in God…?” dan kan ik als antwoord krijgen: “Ja, natuurlijk. Hoe maakt u het?” Dit is duidelijk iemand die vanzelfsprekend in God gelooft. God is geen vraag voor hem of haar. God hoort bij zijn inventaris. Wat God voor hem betekent, of hij of zij onder de indruk is van God, dat blijkt nergens uit. God bestaat…verder niet moeilijk over doen.
Iemand anders zegt: “Ik geloof wel, dat er iets is. Ja, dat moet wel…er moet iets zijn…” Wat dat iets is blijft vaag en onduidelijk…een hogere macht, een energie, een krachtbron.
Als ik vraag wat die “Iets” dan doet of vraagt of geeft, wordt de man onzeker en zegt kortweg: “Iets is alles, Iets is overal, op bergen en in dalen, ja overal is Iets”. Blijft de vraag klemmen wat die Iets doet of niet doet…kun je communiceren met Iets of niet? Het blijft lastig en moeilijk.
Weer iemand anders zegt: “God is de Almachtige. Hij is de Schepper van alles. En alles wordt door hem bestuurd en geregeld. Hij is de grote Regisseur en Albedisselaar, die alles in zijn hand heeft en naar zijn hand zet”.
Ah, een bekend beeld, dat vooral in de godsdienst van de volken in het Midden-Oosten is ontwikkeld en uitgewerkt. M.n. ook in de Griekse filosofie, waarin God als het Opperwezen wordt beschouwd, die alles in beweging heeft gezet, maar die zelf de grote Onbewogene is. Je kunt ontzag hebben voor zo’n God, zo groot en allesoverheersend, dat je jezelf klein en nietig voelt. Een indrukwekkende God, overweldigend…maar ook ongenaakbaar en ver weg.
Maar de apostel Johannes zit al een tijdje op mijn schouder te tikken, want die wordt een beetje ongeduldig. Hij wil ook graag wat zeggen. “Johannes, ga je gang!”
Nou, zegt Johannes, als ik mijn duit in het zakje mag doen, dan wil ik zeggen, dat al deze redeneringen en beschouwingen vaag en abstract zijn en kil en onpraktisch ook.
Luister, zegt Johannes, je kunt van God veel zeggen, maar in ieder geval moet je zeggen, dat Hij liefde is. En eigenlijk is dat alles!
God is liefde klinkt dan misschien een beetje zoetig, maar dat is het allerminst: het betekent, dat de liefde de oorsprong en de drijfveer is van alles wat God doet. Of Hij nu schept of leven geeft, of Hij nu recht spreekt of regeert: alles doet Hij vanuit de liefde. Daarom durf ik te zeggen: God is liefde!
Mensen zeggen vaak: “Als God liefde is, waarom is er dan zoveel onheil en leed in de wereld?” Of anderen zeggen: “Is God alleen maar liefde? Hij is toch ook ..en dan volgt een rijtje andere eigenschappen van Hem”.
Ik zou daarop antwoorden, dat wij de liefde van God niet moeten aflezen uit de gang van de gebeurtenissen in de wereld; ook niet uit de natuur – nee, er is maar één bron, die ons dit kan verhelderen en dat is Jezus:
God heeft zijn gezicht laten zien in Jezus. En dan gaat het er niet om, hoe Hij er uitzag, maar het gaat om wat Hij deed, waar Hij zich om bekommerde, wat zijn diepste drijfveren waren…en zijn doen en laten, zijn spreken en zwijgen, zijn handelen en behandeld worden, zijn sterven en opstaan…ja, dat hele leven, die hele verschijning van de Christus, dat kun je samenvatten in dat ene: Zo is God…God is liefde. God is Jezus ten voeten uit. Concrete liefde, liefde in woord en daad. Liefde “in actu”!
Het is zoals dat kleine meisje van een jaar of 5, dat ik na een kerkdienst in Reggersoord hoorde zeggen, terwijl ze bij een oude man, die doorschijnend van het lange liggen in zijn bed, stond: ‘hij is mijn vriend. Elke keer als ik hier ben, ga ik naar hem toe. Hij kan niet meer praten, hij ligt alleen maar…maar ik ben
zijn vriend’.
Zo is God, kan ik daar aan toevoegen. Hij ziet ons in de kracht van ons leven; Hij ziet ons werken en plezier maken; hij ziet ons plannen maken en routes uitstippelen; hij ziet ons beminnen en hij ziet hoe wij soms verkillen; hij ziet hoe wij ruzie maken en onze zin willen doordrijven; Hij ziet hoe wij geloven en hoe wij redeneren; hoe dom we kunnen zijn en hoe in onszelf gekeerd we kunnen zijn, maar ook hoe hulpvaardig en betrokken. Hij ziet, hoe wij gemeente willen zijn en hoe wij samen de Maaltijd vieren. Kortom, God ziet ons zoals wij zijn en Hij zegt: “Ik heb je lief. Ik ben je vriend”.
Zoals die adoptief ouders die ik een tijdje geleden op tv zag: een echtpaar dat een kind had geadopteerd, een jongetje, dat al een moeilijk leven achter de rug had en van wie ze het karakter niet kenden en wat er allemaal zou kunnen gebeuren en er uit zou komen. Maar die man zei: “Ik ben zijn vader en ik zal van hem houden, wat er ook gebeurt. In zijn puberteit zal hij misschien mij gaan haten of willen weglopen, maar ik zal van hem blijven houden en ik zal er voor hem zijn. Ik ben zijn vader, wat er ook gebeurt!”
Zo is God. “Ik ben jullie Vader, wat er ook gebeurt”.
“God is liefde” moet dan ook niet een abstracte bewering blijven of een beschouwing, die je gelooft of niet gelooft. Nee, laat ik het zo kort samenvatten: Geloven is bovenal “God doen!”
