Preek gehouden in “De Drie Ranken”, protestantse wijkgemeente in Apeldoorn, op de 9e zondag na Trinitatis 1 augustus 2021 in een vervolgserie over “Het Onze Vader”
Lezingen: Psalm 93 en Markus 1: 1-5, 14-15.
De tweede bede: Uw Koninkrijk kome!
Hij rende weg, maar ontkwam niet,
en werd getroffen, en stierf, achttien jaar oud.
Een strijdbaar opschrift roept van alles,
maar uit een bruin geëmailleerd portret
kijkt een bedrukt en stil gezicht.
Een kind nog. Dag lieve jongen.
Gij, die koning zijt, dit en dat, wat niet al,
ja ja, kom er eens om,
Gij weet waarom het is, ik niet.
Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?
In dit gedichtje “Graf te Blauwhuis voor buurvrouw H. te G.” heeft Gerard Reve de bede om de komst van het Koninkrijk Gods op scherp gezet. Het Koninkrijk Gods, als dat al serieus werd genomen, was achter de horizon verdwenen, een onwerkelijke utopie. Maar Reve brengt het Koninkrijk Gods in herinnering als een verlangen naar leven en een ongedaan maken van zinloos geweld. Bij Reve weet je natuurlijk nooit of hij het ook echt meent of er een loopje mee neemt. Maar hoe dan ook: zijn gedicht geeft te denken en dat is precies wat wij vanmorgen hier ook willen doen: de bede: ‘Uw Koninkrijk kome’ met elkaar overdenken. Wat wil deze bede zeggen? Waar-om bidden wij als wij zeggen: Laat uw Koninkrijk komen?
Jezus voelt zich aangetrokken door de figuur en de prediking van Johannes de Dompelaar en hij laat zichzelf ook onderdompelen in de Jordaan. En vandaar uit begint het te klinken: Keer je om, want het Koninkrijk Gods is nabij!
Het gaat om een nieuw begin, een nieuwe start. Juist op de plaats waar het ooit begonnen was, toen beloofd land werd ingenomen en ingericht onder leiding van die andere Jezus, Joshua was zijn naam.
Maar nu is het anders…er wordt niet meer achterom gekeken, maar vooruit. Het is weliswaar allemaal nog woestijn wat de klok slaat, maar er is een weg, een weg vooruit. Kom mee, laten we gaan, op weg gaan in de richting van het Koninkrijk Gods, dat aanstaande is, komende is. Kijk goed om je heen, zie je het al? Het komt er aan!
Jezus laat er iets van zien in zijn doen en laten: hij geneest zieken en laat verlamden weer lopen, het leven begint overal tot bloei te komen en niemand wordt vergeten of raakt achterop. Een verloren zoon omhelsd, zout in de pap, zaad in goede aarde…zo komt het Koninkrijk Gods dichtbij!
Er ontstaan ook misverstanden en het roept vraagtekens op. De Romeinse autoriteiten bijv. denken, dat Jezus hun bewind wil omverwerpen en zelf een koninkrijk wil stichten. Zij vrezen concurrentie en afscheiding. Dat mag niet gebeuren en wij zullen die ‘vorst’ eens aan de tand voelen. ‘Hoe zit dat met dat Rijk van jou? Waar zijn je dienaren en welke onderdanen heb je?’ Jezus is totaal verbouwereerd over zoveel misverstand en onbegrip. Hij zegt: ‘Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld’ En: ‘je zult de mensenzoon zien zitten aan de rechterhand van de Almachtige’.
Het waren cryptische woorden, vol verborgenheid en ook onthulling, maar alleen voor de goede verstaanders, voor wie oren had om te horen, voor wie begreep, dat het Rijk van God van een heel andere orde en kwaliteit was dan zoiets als het Romeinse Rijk.
Niet veel later wordt radicaal afgerekend met zijn vermeende ambities en spottend staat er boven zijn hoofd geschreven: Koning der Joden! Mooie koning is dat…
Dit leert ons te zien, dat het Koninkrijk Gods van een andere orde is dan die van wereldse rijken en dat het Koningschap van God zich manifesteert in nederigheid en ontkenning. Het Rijk Gods is ‘the opposite’, ja de oppositie zou je kunnen zeggen. Niet de mainstream, maar de tegenstroom, tegen de stroom in, daar licht vaak iets op van het Koninkrijk Gods.
De Franse rooms-katholieke theoloog uit het einde van de 19e, begin van de 20e eeuw Alfred Loisy heeft eens gezegd: Jezus verkondigde het Koninkrijk Gods, maar wat kwam was de kerk.
En dat is toch wel iets anders. De kerk is toch niet het Koninkrijk Gods? Toch heeft de kerk in vroeger eeuwen graag een is=gelijkteken gezet tussen de kerk en het Koninkrijk Gods. Geïnspireerd op het droombeeld van Nebukadnezar, uitgelegd door Daniel, meende men lange tijd, dat die steen, die kwam aanrollen en alle rijken verpulverde de kerk was, die zich over de hele wereld uitbreidde. De uitbreiding van de kerk op bijv. het zendingsveld werd gezien als de uitbreiding van het Koninkrijk Gods. Het ‘Corpus Christianum’ – waarbij alles en iedereen christelijk was en moest zijn – zo werd dat wel genoemd en zó kwam het Rijk Gods nabij op aarde, zo meende men.
Tragisch misverstand van overschatting van de kerk en onderschatting van het Koninkrijk Gods.
De bede ‘Laat uw Rijk komen’ is, denk ik, vooral bedoeld om ons te heroriënteren. Om ons bewust te maken van onze vaak verkeerd gerichte ambities en verlangens. In de Bergrede komt Jezus te spreken over alledaagse dingen, waar mensen zich druk om maken, toen en nog steeds. Over leven en overleven, over kleding en voedsel, over je tijd van leven, hoe lang en hoe goed, maar dan zegt Jezus: dat is allemaal goed en best, maar zoekt eerst het Koninkrijk Gods. Deze bede leert je je prioriteiten te heroverwegen.
Denk nu niet, dat dat een verachting van het gewone leven impliceert. Geenszins! Het krijgt alleen een andere kleur en lading, omdat het nu omsloten wordt door de komst en de nabijheid van het Koninkrijk Gods.
Wie bidt om de komst van het Rijk zet zijn of haar eigen koninkrijk te koop. Wie bidt om de komst van het Rijk wil zichzelf in dienst stellen van alles wat dat Rijk inhoudt en bevordert: gerechtigheid, vrede, barmhartigheid, dankbaarheid, liefde, vergevingsgezindheid. Dat gebeurt door de kerk, op je werk, in de politiek, op school, met zorg voor de schepping en aandacht voor de ander.
Zo wordt het Koninkrijk Gods iets van jezelf. Ja, het is binnen in u, en jij bent er midden in!, zegt Jezus. Zoek het niet daar en ver weg, vraag ook niet wanneer en hoe, maar hier, in dit ogenblikkelijke heden, in dit uur U, is het in u, want het is gekomen in jouw leven, als een wenkend perspectief, als een stil verlangen, als een blijde verwachting, als een onuitputtelijke inspiratiebron, als een realistische utopie, als een horizon, soms ver weg, dan weer dichtbij.
Niet met veel franjes, toeters en bellen, maar hoe het ook zij, de bede zet mij aan tot zelfreflectie en tot daadkracht, tot verandering van perspectief en van inzicht: keer je om, denk om, want het Koninkrijk Gods komt eraan.
De wereld op z’n kop, de onderste steen boven, het achterste voren, zo breekt het zich baan in deze wereld en zien wij uit naar de voltooiing eens en voor al.
Slotlied (Taizé): The Kingdom of God is justice and peace and joy in the Holy Spirit. Come, Lord, and open in us the gates of thy Kingdom, The Kingdom….
