PASSIE, PASEN EN BRUSSEL

Als het kruis hoog wordt opgericht vervult ons dat met huiver en weerzin. Zo waren de manieren van de Romeinen, zo rekenden zij af met lieden, die subversief waren, met lui die gezagsondermijnend bezig waren en het Romeinse gezag tartten. Kijk maar goed: zo loopt het dan met je af!

Machthebbers de eeuwen door, ideologieën, terreurbewegingen in alle vormen en gedaanten – zij hanteren allemaal hetzelfde model: onze tegenstanders moeten met geweld uitgeschakeld worden. Wat met Jezus gebeurde is met velen vóór en na hem gebeurd. In Brussel gebeurde hetzelfde: onschuldige mensen geslachtofferd voor een machtswaan, een idee, een streven.

Jezus had zijn vrienden kunnen aansporen om wraak te nemen op zijn onschuldige dood. Hij had de machthebbers kunnen uitdagen, kunnen vervloeken en een verzetsleger op de been zien te krijgen. Maar dat doet hij allemaal niet. Wat hij doet is het ‘op zich nemen van het kruis’ en hij bidt om vergeving voor hen, die hem dit aandeden: Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.

Dat is ongelofelijk sterk van deze man op zijn zwakste moment! Daarmee doorbreekt hij de spiraal van geweld en opent een nieuwe weg, die van verzoening en elkaar in de ogen zien.

Dit Koninkrijk van God is niet van deze wereld, staat haaks op vergelding en bruut geweld, maar als mensen zich laten inspireren door wat hij deed en zei dan zou dat de wereld ten goede kunnen komen. Misschien heel klein en kwetsbaar eerst, maar op den duur...

Wij vieren het Paasfeest binnenkort. Temidden van een wereld, die onveilig is en bedreigd wordt en deze situatie – en ik doel nu vooral op de aanslagen in Brussel van 22 maart – werpt haar schaduw over hoe wij Pasen graag willen vieren: onbezorgd en vrolijk, ongehinderd en ‘alles koek en ei’. Maar goed beschouwd vieren wij het Paasfeest altijd in een wereld, die in vuur en vlam staat en waar de dingen niet in orde zijn en de mensen uitzien naar vrede, die er niet is. Het evangelie van Pasen is als een oproep om deze Godvergeten wereld te omhelzen als Gods wereld, omdat de door God verlatene Zijn beminde is, die leven zal, ook al is hij gestorven. Pasen vieren terwijl alles in orde is lijkt aantrekkelijker, maar de kern en de draagwijdte van het evangelie zullen ongetwijfeld inboeten aan zeggingskracht en impact, terwijl het bovendien een illusie is te denken ooit te leven in een probleemloze tijd. Feesten – ook de bijbelse – zijn juist bedoeld om de sores van alledag even te vergeten en/of in een ander licht te plaatsen.

Wel is het natuurlijk zo, dat in de ene of andere tijdsperiode je je persoonlijk meer betrokken kunt voelen bij wat er in de wereld of de nabije omgeving gaande is. Het treft ons in sterkere mate wanneer een bom ontploft op een vliegveld in Brussel dan wanneer dat gebeurt in Istanbul, hoewel het voor de betrokkenen en de naastbestaanden even afschuwelijk is. Maar zodra gevaar of onheil dichterbij komt (ook qua geografische afstand) voelen wij ons er meer bij betrokken en kunnen ook wijzelf ons bedreigd en onveilig gaan voelen. Zal het Paasfeest dat wij gaan vieren ons bevend hart dan tot bedaren brengen of ons misschien ook juist aanzetten tot opstandige daadkracht?

Dat juist in tijden van crisis en onheil het uitzien naar een God, die van Hogerhand ingrijpt, verhevigt – of ook juist op de proef wordt gesteld – is begrijpelijk, maar we moeten ons dan tegelijkertijd afvragen of we dan nog wel de God van Pasen op het oog hebben. De God van Pasen is een God van passie, van solidariteit, van nabijheid in het lijden, van hoop, van machteloosheid, maar die niettemin zijn kracht in díe zwakheid volbrengt. In de diepte wordt zijn aanwezigheid vermoed en aanschouwd soms, in de verlatenheid betoont Hij zich de Nabije. Zijn Almacht, als wij die willen blijven belijden, is geen brute, onvoospelbare inwerking op de gewone loop der dingen, maar eerder een lokkende, zachte kracht, die ons oproept tot betrokkenheid en mededogen voor wie in nood zijn en hulp behoeven. Gods almacht is de almacht van de liefde, de kracht van een omhelzing, de niet te ontlopen zeggingskracht van een blik, die ons liefdevol (of) vragend en vergevend aanziet. Die almacht van God kan ons breken en (nieuw) maken! Pasen verbind ik daarom eerder met het zich voorzichtig oprichtende krokusje dan met luidruchtige fanfares, eerder met zachte krachten dan met bruut geweld. Geloof en geweld zijn sowieso water en vuur, of het nu om wapengekletter of om geestelijke overrompeling gaat. Dat heeft Pasen ons wel duidelijk gemaakt: “De zachte krachten zullen zeker winnen, in ’t eind...”