“Dichter bij God en meer ‘down to earth’”
Hans Maat, voorzitter van het Evangelisch Werkverband (EW) en Ilonka Terlouw, predikante en bestuurslid van het EW, laten in een artikel in Trouw van 19 april jl. hun licht schijnen op de veranderende positie van de kerk in de samenleving. Daarbij geven zij hun commentaar op de visienota van de PKN over de kerk van 2025.
Het EW is niet zo ‘mijn club’, maar het is goed, dat ook vanuit die hoek de problematiek van de kerk anno nu wordt belicht. De kerk van Christus bestaat nu eenmaal uit vele gelovigen en zij zingen niet allemaal hetzelfde liedje. En daarom is er ook verscheidenheid in visie op de toekomst van de kerk.
Wat beiden missen in het visiedocument van de PKN noemen zij de aandacht voor de Heilige Geest. Die wordt daarin amper genoemd, zo stellen zij vast.
Misschien hoeft dat ook helemaal niet, denk ik dan. Wij geloven van de Heilige Schrift dat die doorademd is van de Heilige Geest, maar dat betekent niet, dat die Geest ook op iedere bladzijde genoemd wordt. Helemaal niet – vaker niet dan wel. Zo kan het ook wel eens met dit visiedocument zijn: het feit dat dit geschrift er is, waarin men zoekt naar wegen, waarlangs de kerk kan gaan, is voluit werk van de Geest. Dat is misschien wel het grote misverstand, dat men denkt, dat er pas sprake is van Geestkracht als dat er ook telkens expliciet bij vermeld wordt. Niks nodig, dunkt mij: de Geest waait waarheen zij wil en niemand weet precies vanwaar en waarheen. Dat hoort typisch bij de Geest. Onzichtbaar present, zoals een fotograaf als afwezige aanwezig is op iedere foto (geldt niet voor selfie’s natuurlijk J).
Maat en Terlouw leggen terecht de vinger bij de onvruchtbare vergadercultuur in de kerk en de al te vaste patronen in kerkdiensten, die best gevarieerder zouden mogen. Er zijn meerdere smaken en die moet je als kerkgemeenschap tot hun recht laten komen en honoreren.
Ook willen zij beiden preciezer uitgedrukt zien, wat nu eigenlijk “back to basics” betekent, waarover de visienota schrijft. Voor hen zit dat vooral in het accent op een persoonlijke relatie met God, die liefst een grote mate van diepgang moet hebben en zo kan die persoon een belangrijke functie vervullen in zijn/haar eigen netwerk. Hier verschuift m.i. de centrale aandacht van Christus naar de gelovige mens, die als een soort baken in zee de gemeente kan sturen en verder helpen. Hier wordt m.i. de gelovige mens niet alleen overvraagd, maar gaat ook het geloof van de mens een belangrijker rol spelen dan het geloof in Christus, die het Hoofd is van zijn Kerk. Leiderschap van gelovigen met een plusje leidt vaak tot teleurstellingen en soms tot tirannie.
Ook de nadruk, die beiden op het gebed leggen als ‘middel’ om gemeenteopbouw te bevorderen vind ik wel vroom klinken, maar lijkt mij ook meer passen bij ‘pinkstergelovigen’ dan bij ‘nuchtere protestanten’. “Een kerkenraad nam echt de tijd om te bidden en te luisteren. Om de gedachten op te schrijven, die ze naar boven (of: naar beneden?) hoorden komen. Ja , zo moet het: Hem laten spreken!”
Ik heb zo mijn aarzelingen bij dit soort vormen van gebed, waarbij een rechtstreeks antwoord van Boven meteen de weg gaat wijzen. Niet iedereen zal hetzelfde antwoord krijgen en dan zal er uiteindelijk toch vergaderd moeten worden, wat de juiste weg zou kunnen zijn. Kortom, dit soort aanbevelingen bezorgen mij vooral kromme tenen en koude rillingen en dat verklaart ook meteen waarom ik geen lid ben (noch zal worden) van het EW.
Ik ben benieuwd welke koers de synode inslaat, nadat al deze en andere geluiden gehoord zijn en dat zij uiteindelijk zal mogen concluderen: “Het heeft ons - en de Heilige Geest - goed gedacht deze en andere plannen te gaan ontwikkelen en uitvoeren”.
