Ontspannen gemeente-opbouw

Ik ben geabonneerd op de bulletins en blogs van PATHEOS, een groep progressieve theologen in de VS (ja, die zijn er ook!). Van tijd tot tijd staan er interessante artikelen en andere bijdragen tussen en zo vond ik die van Tim Suttle ook de moeite waard, omdat hij kritische kanttekeningen plaatst bij het zogenaamde ‘succes-denken’, dat zich ook in de kerk lijkt sterk te maken. In mijn bijdrage over de kerkbezoek-vermindering heb ik daar ook op gewezen (de kerk half-vol of half-leeg).

In een helder betoog maakt hij terecht onderscheid tussen ‘groei’ en ‘bloei’.

“” ALVORENS ZICH DOELEN TE STELLEN ZOU DE KERK EERST DIT MOETEN LEZEN (door Tim Suttle)

Weet je waarom de kerk het zo moeilijk heeft in Noord-Amerika? Omdat de manier waarop de kerk zich in de wereld voordoet geen echt alternatief is voor wat als culturele norm geldt.

Bijna iedere dominee of geestelijk leider, die ik ontmoet heb, gaat ervan uit, dat het hun taak is om hun dienstwerk succesvol te laten zijn. Als leiders dit uitgangspunt aanvaarden en die gebruiken als leidraad voor hun bezig-zijn dan hechten zij meer waarde aan wat de geschiedenis van Amerika kenmerkt, namelijk dat alles steeds groter, beter, hoger, sneller en sterker moet zijn dan dat men waarde hecht aan het leven en het onderwijs van Jezus .

Het onkritisch accepteren van succes als belangrijke culturele waarde heeft een diepgaande invloed op het kerk-zijn in de westerse wereld. Als een kerk zich niet onderscheidt van de cultuur en ook in geen enkel ander opzicht onderscheidend is van de maatschappij als geheel, dan zien de mensen er ook niet meer de waarde van in om er bij te (willen) horen en zij haken af.

Dit komt nergens duidelijker naar voren dan in de praktijk van kerken om zich ‘doelen te stellen’. De huidige cultuur van de leiding van de kerk is in ieder opzicht even gefascineerd door ‘succes’ als de rest van de cultuur. Als kerkleiders en de werkers in de kerk vooral bezig zijn met het bouwen van onze toren van Babel, bezig zijn een naam voor zichzelf te maken, dan gaan we deelnemen aan een verhaal, dat voor ons geen betekenis zou moeten hebben en het zal (ook) onze ondergang of zwarte nacht worden. We worden dan precies als al die andere stemmen in de ‘onderneming’ Amerika, zoals marketing, regering, bla, bla, bla... we worden betekenisloos!

Het gekke is dat een leiderschap van dominees, dat zich laat bepalen door succes en gericht is op het behalen van doelen helemaal niet effectiever is dan het alternatief. Wat de meest constante uitkomst is van kerkgroei-methoden is niet kerk-groei, maar dat is angst en bezorgdheid! Overenthousiaste, pushende kerkleiders brengen overal waar zij komen deze angst teweeg.

Waar leiderschap vanuit Godsvertrouwen aan de orde is, daar is het meest voorkomende resultaat niet angst, maar dat mensen beginnen op te bloeien. Door juist op ‘geloof’ te focussen wordt de angst binnen kerkgemeenschappen weggenomen. Als de druk om te groeien wordt weggenomen, dan gaat het volk van God zich vrij voelen om de nood en het lijden van hun omgeving zich aan te trekken en staat het zichzelf toe om omgevormd te worden tot een opstandings-leven en betrekt het anderen in een nieuw verhaal waarin mensen opbloeien en een gemeenschap vormen van liefde(betoon).

Wat betekent het dus praktisch, wanneer het leiderschap ‘afneemt’. Op dit punt zou ik wat pragmatische stappen willen aanbieden, m.n. om te laten zien, hoe men een ‘gelovige’ leider wordt. Ik moet echter eerlijk bekennen, dat ik hierin geen pragmatische hulp kan bieden. Jullie moeten dit zelf uitdokteren. Ik kan wel een paar adviezen geven over wat je niet meer moet doen. Hier zijn een paar ‘doelen’, die je voor 2016 zou moeten overwegen.

Groei in de diepte (niet groter): Maak als kerk werk van het discipelschap. Wees een jaar lang eens intensief bezig met de studie van de Bergrede en over hoe je dat praktisch handen en voeten kan geven.

Houd ermee op ‘koppen’ te tellen. Houd volledig op met meten! Als je dingen wilt meten of tellen, houd ermee op om die getallen te delen met je mensen. Houd ermee op te geloven, dat ‘geloof’ hetzelfde is als groei. De eerste twee jaar als senior-pastor deed ik niet anders dan de gemeente ervan te overtuigen, dat er niets mis was met hen, dat zij een prachtige uitdrukking waren van Gods liefde en dat als God wilde, dat wij zouden groeien, wij ook zeker zullen groeien, maar ik maak me er niet druk meer om.

Houd ermee op het word ‘succes’ te gebruiken. Schrap het woord ‘succes’ uit je kerk-woordenboek. Vertel je mensen, dat het een woord is, dat niet terzake is. Als je naar mijn kerk zou komen en begon te praten over succes, dan zou ik niets terugzeggen. Iemand in je buurt zou je vervolgens vertellen, dat wij er niet zijn voor het succes. We doen niet eens ons best om succesvol te zijn. Wij proberen gelovigen te zijn, mensen met Godsvertrouwen!

Houd ermee op om pragmatisch te zijn. Als we er over nadenken, hoe we de middelen van onze kerk beheren, dan moet de vraag ‘is dit effectief?’ vervangen worden door een nieuwe vraag, nl.: ‘wat vraagt Godsvertrouwen van ons hier en nu?’ De pastor is niet zozeer geïnteresseerd in efficiency, maar in de bloei van zijn/haar gemeente en de mensen daarbinnen.

Houd ermee op alleen de welgestelden te bedienen: Zoek wegen om ook de armen bij de eredienst te betrekken. Als de kerk zich druk maakt om de armen te helpen dan hebben we minder tijd over om ons druk te maken over de vraag of we wel succesvol zijn. Dienst verleend aan de minsten van hen is altijd dienst aan Christus. Dit is de kerk op zijn krachtigst en zo biedt zij een echt alternatief voor de gangbare cultuur.

Stel (jezelf) dit jaar eens geen doelen. Doe dat dit jaar eens niet! In mijn kerk stellen wij zelfs helemaal geen jaar-doelen. Wij dromen daarentegen over waartoe God ons nu weer zal roepen om te doen en dan proberen we dat pad in wonderlijk vertrouwen af te lopen. We forceren de dingen niet. We bewandelen wegen, die zich voor ons openen. En dit betekent, dat wij met en in ons leiderschap in feite een alternatieve ‘way of life’ vertegenwoordigen, die in schril contrast staat met onze cultuur””.

Tim Suttle is de auteur van het boek: Shrink: Faithful Ministry in a Church-Growth Culture

In the culture of today’s church, successful leadership is often judged by what works, while persistent faithfulness takes a back seat. If a ministry doesn’t produce results, it is dropped. If people don’t respond, we move on. This pursuit of “greatness” exerts a crushing pressure on the local church and creates a consuming anxiety in its leaders.

Tim Suttle dares church leaders to risk failure by chasing the vision God has given them---no matter how small it might seem---instead of pursuing the broad path of pragmatism that leads to fame and numerical success.