Print deze pagina
zondag, 09 juli 2017 09:47

Vergeving als bevrijding

Geschreven door 
Beoordeel dit item
(0 stemmen)

Preek gehouden op de 4e zondag van de zomer 9 juli 2017 in de Grote of Mariakerk n.a.v. Jeremia 17 (ged.) en Lukas 6.

 

Vergeving als bevrijding

 

De lezingen van vanmorgen hebben nogal een hoog hap-snap of ‘van de hak op de tak’-gehalte. De onderwerpen wisselen elkaar in hoog tempo af en de toon is ook nogal bits en scherp, her en der. Je kunt er lang over nadenken, waarom 2 lezingen bij elkaar komen en je uiterste best doen om er een gemeenschappelijk thema in te ontdekken. Maar ik denk, dat de combinatie tot stand gekomen is door de uitspraak van Jezus, dat je de boom kent aan zijn vruchten. En dat vandaaruit de sprong gemaakt is naar Jeremia, die zo mooi spreekt als de rechtvaardige als een boom, geplant aan waterstromen, die ook zijn vrucht voortbrengt op zijn tijd, zoals ook Psalm 1 zo prachtig bezingt.

In plaats van te proberen alles met alles te verbinden ga ik het vanmorgen juist heel anders aanpakken. Nou ja “aanpakken” is misschien niet het goede woord: ik wil samen met u nadenken over de betekenis van de aansporingen van Jezus, wanneer hij bijv. zegt, dat wij barmhartig moeten zijn, niet moeten oordelen en veroordelen, maar dat we moeten vergeven.

Het zijn woorden van Jezus, die ons aansporen tot een bepaalde houding, tot een manier van leven, van omgaan met elkaar. Toch horen we deze aansporingen nog vaak teveel als ‘voorschriften’ en zij komen bij ons binnen als regels van een beschaafde sociale etiquette. Maar door het zo te verstaan hebben we van het evangelie toch weer een wet gemaakt.

Deze wijze van handelen wordt ons niet voorgehouden om daarmee iets te bereiken, om er gelukkig van te worden of om bij God in een goed blaadje te komen. Dan maken we van God een boekhouder en rekenmeester, die precies bijhoudt wat we gedaan hebben en waarom en wij moeten er vooral voor zorgen, dat de balans naar de goede kant uitslaat. Maar dan laten we ons leiden door angst en zijn we alleen maar uit op gewin.

Bij alle drie de abrahamitische godsdiensten is deze tendens heel sterk aanwezig. Ik had van de week nog een gesprek met enkele moslimbroeders hier in Meppel en toen werd dat mij ook weer heel duidelijk: het doen van de ramadan en ook nog vrijwillig zes dagen extra vasten - dat zal je uiteindelijk beloond worden! Er wordt aantekening van gemaakt...

Jezus geeft een heel andere motivatie. Hij zegt: wees barmhartig, zoals jullie hemelse Vader barmhartig is. De barmhartigheid van God gaat voorop. Hij is jegens mij, jegens ons barmhartig – en je kunt honderd dingen opnoemen, waaruit dat blijkt – en daarom zijn ook wij barmhartig. Waar je zelf van leeft daar wil je anderen van laten leven en in laten delen. God laat het regenen over bozen en goeden, Hij maakt geen onderscheid...zo zullen wij barmhartig zijn voor alle mensen, die op onze weg komen. Zonder onderscheid.

Vergeef, dan zul je vergeven worden. Over ‘vergeving’ kunnen we ook wel een hele boom opzetten, maar laat ik proberen ‘to the point’ te komen. Ook hier gaat het er niet om om iets te doen om er zelf beter van te worden. Die uitspraak van Jezus lijkt wel in die richting te wijzen, als hij zegt: ‘vergeef, dan zul je vergeven worden...’, maar ik denk, dat het vooral gaat om een zekere wederkerigheid. Van het ene komt als vanzelf het andere. Als jij niet bereid bent om iemand iets te vergeven dan moet je niet denken, dat anderen wel bereid zijn om jou te vergeven. Doe zelf een eerste stap. Durf het aan om tegen de ander te zeggen: zand erover! Dan zul je zien, dat de ander jou ook tegemoet komt en a.h.w. zacht is gemaakt om jou ook te vergeven.

‘Vergeven’ is een lastig iets. Wat gebeurt er eigenlijk als je iemand vergeeft? Het gaat over iets wat gebeurd is, achter ons ligt. Kun je het verleden dan ongedaan maken? Petrus Damianus, een middeleeuws theoloog, die zijn werken altijd ondertekende met ‘monnik en zondaar’ – een soort voorloper van Luther, die stelde dat de mens ‘gerechtvaardigd en zondaar’ was (tegelijkertijd) – wel, die Damiaan dacht na over de almacht van God en hij redeneerde daarop verder en meende, dat God het verleden ongedaan kon maken. Dan was er iets gebeurd in het verleden, maar God maakte het ongedaan, het was a.h.w. niet-gedaan, het was er niet meer.

Maar ‘vergeving’ wordt dan ook schimmig, want als het er iet meer is kun je het ook niet vergeven. Dus dat is eigenlijk een doodlopende denkweg.

Vergeven betekent eigenlijk, dat je de ander niet vastpint op zijn daad in het verleden, maar dat je hem of haar er los van maakt. Zodat ook hij of zij het kan laten gaan. Zo kan vergeving iets van opluchting en bevrijding geven. Je kunt het achter je laten en weer verder gaan. Er is een nieuw begin, je bent a.h.w. opnieuw geboren, een nieuwe mens geworden!

Vergeving is iets persoonlijks ook. Het vindt plaats tussen twee mensen. Ik kan niet iemand iets vergeven, wat hij iemand anders heeft aangedaan. Ik kan ook niet vergeven wat in het verleden jegens anderen is gedaan. Soms spreken we ook wel over onvergeeflijke misdaden. Er wordt wel eens gesproken over excuses aanbieden over dingen, die in het verleden gedaan zijn: de slavernij bijv., de jodenvervolging, kruistochten. Maar is wat we onvergeeflijk noemen te vergeven? Is dat niet even vreemd als het onmogelijke mogelijk noemen? Of bevinden we ons nu ineens in de lichtkring van het Koninkrijk Gods, waar heiligen heersers zijn en de armen tot hun recht komen en de treurenden vertroost?

Laten we in ieder geval ruimhartig zijn en niet bekrompen, mensen royaal en empathisch tegemoet treden – niet te parmantig en verblind voor eigen zwakheden de onhebbelijkheden van anderen aanwijzen, want je weet niet half welke vuiltjes je in je eigen oog hebt zitten. Kijk maar eens in de spiegel...!

“Dat wij onszelf gewonnen geven aan het bevrijdende bestaan”. Door de ander recht in de ogen te kijken. Niet: ik heb nog een rekening met jou te vereffenen, maar laten we er een streep doorheen zetten. “Dat wij zo versteende zekerheden verlaten om op weg te gaan”. Zolang we de ander niet kunnen vergeven zetten wij elkaar vast in het verleden en krijgt de toekomst geen kans. “Dat niet de greep van het verleden ons achterhaalt en stil doet staan”.

Niet vergeven is stilstand. Vergeven is in beweging zetten en voortgang mogelijk maken.

“Dat wat wij hebben ons niet gijzelt...” Wat wij hebben, wat wij gedaan hebben, wat ons aangedaan is...het kan ons gijzelen en verlammen, maar wat een opluchting als er iemand is, die ons losmaakt en bevrijdt en ons zo van elke dwang bevrijdt, zodat we samen naar onbekende plaatsen reizen. Ja, God, dat Gij zó ons onderkomen zijt.

Wij zingen samen Lied 816.

Lees 1786 keer
Ds. Cees Huisman

Nieuwste van Ds. Cees Huisman